موضوعات
امام زمان مهدی (عجل الله فرجه) (32) قائم آل محمد (29) گالری عکس تصویر فیلم (29) روانشناسی اسلامی (26) کنکور دانشگاه مهدی (25) مذهبی و معنوی (25) عشق و محبت (22) فرهنگی اجتماعی (22) نماز قرآن سنت (22) فلسفه و عرفان لاهوتیان (21) انتظار فرج و ظهور (21) یا اباصالح المهدی (21) سلام و صلوات (19) اخلاقی و سخنرانی (17) حدیث حکایت روایت (16) گل نرجس (16) دجال ملعون (15) آموزشی تحقیقاتی (13) کتاب علم فن آوری (13) مقاله پیام نامه بیانیه (13) عدالت انسانیت مسلمانیت (12) زندگی و خانواده (12) صبر و خویشتن دارى (12) شعر و شاعر (12) مشاوره عمومی نظرات (11) دانلود نرم افزار (8) شجاعت و شهامت (8) غدیر خم (8) سفیانی ملعون (6) مسئله پاسخ سوال جواب (6) دعا مناجات دلنوشته (6) اطلاعات و اخبار (5) نویسنده و داستان (5) ادب هنر طنز (5) سیدحسنی خراسانی یمانی (4) سید عبدالعظیم حسنی (4) شهید و دفاع مقدس (3) فروشگاه اینترنتی (2) جبهه جنگ ایثار شهادت (2) مذهبي و معنوي (2) الاسلام القرآن الکریم الشیعه اهل البیت علیهم السلام (2) آموزشي تحقيقاتي (2) مقاله پيام نامه بيانيه (2) حديث حكايت روايت (2) فلسفه و عرفان لاهوتيان (2) فرهنگي اجتماعي (2) يا اباصالح المهدي (1) روانشناسي اسلامي (1) نويسنده و داستان (1) عدالت انسانيت مسلمانيت (1) كتاب علم فن آوري (1) آدينه و متفرقه (1) Mahdism Doctrine Islamic (1) مرجع تقلید فتوی مجتهد (1) كنكور دانشگاه مهدي (1) امام زمان مهدي (عجل الله فرجه) (1) ورزشی و سیاحتی (1) پزشکی بهداشتی سلامت (1) گل گیاه طبیعت محیط زیست (0) سیاست پول اقتصاد (0) اینترنت رایانه کامپیوتر موبایل (0) سینما تئاتر نمایش (0) آدینه و متفرقه (0) بدون موضوع (46)
صفحه ها
همراز توجه : بیننده عزیز سلام علیکم برای اینکه از این وبلاگ دیدن میکنید سپاسگذارم لطفا برای تعجیل در فرج آقا امام زمان (عجل الله)<1>ءالی<100>صلوات بفرستید که برای برآورده شدن حاجت هم خوب است. آثار نماز آثار نماز نخواندن ويژگي هاي حضرت مهدي (عجل الله) 5 ويژگي هاي حضرت مهدي (عجل الله) 4 ويژگي هاي حضرت مهدي عليه السلام 3 ويژگي هاي حضرت مهدي عليه السلام 2 ويژگي هاي حضرت مهدي عليه السلام 1 مدح و منقبت سوّمين اختر فروزنده امامت و ولايت پنجره امام زمان علیه السلام چهل داستان و چهل حديث از امام حسين (ع) درخشش پنجمين نور ايزدى رمضان، منتخب از مفاتيح الجنان آيين رمضان مناسبتها، احکام، ادعيه و آداب ابوالأسود دوئلي شاعر ايمان و ولايت صداي سخن عشق، حماسه ديني در ادب پیک در وضو شریک نگیرید! قدمگاه کتاب ديگر قرآن! تكلیف عاشق ساعت به وقت شرعی دوازده! علم امام به رفتار ما روزه خواری اکیدا ممنوع! مهر من نثار تو آمنه بنت شريد رسم عاشق کشی اسلام چگونه گسترش يافت؟ فرهنگ ايراني چهار پناهگاه قرآنی تشيع و انديشه شيعي2 تشيع و انديشه شيعي سرز مین مقدس و خاندان آل اشعر
فيدها
سرز مین مقدس و خاندان آل اشعر
«پس از آنکه اشعریان در اواخر قرن اول هجری به قم آمدند، آتشکده قم را خراب کردند و به جای آن مسجدی بنا کردند. و این نخستین مسجدی بود که در شهر قم بنا شد.»[1]
در اینکه اشعریان چه انگیزه‌ای از مهاجرت و جلای وطن، سکونت و اقامت همیشگی در قم داشته‌اند، و چرا این وادی را برگزیدند، مسائلی نقل شده است[2] که قابل دقت است ولی آنچه که از قرائن و شواهد بدست می‌آید این است که اینان یافته‌هایی خاص و یا اشارات و تنبیهاتی از اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ دریافت داشته‌اند:
اعراب اشعری از قبایل یمن بودند از آنجا هجرت نموده به خدمت حضرت ختمی مآب استسعاد جسته به شرف اسلام رسیدند و احادیث و اخبار در مفاخرشان بسیار است.[3] اشعریون از عرب‌های قحطانی (که در اصل مقیم یمن بوده‌اند) می‌باشند و اصولاً یمنی‌ها با محبت علی ـ علیه السّلام ـ و اولاد او مأنوس می‌باشند.[4] آل اشعر مخصوص شدند به اعتقاد به مذهب شیعت بخلاف دیگر مردمان و این مذهب را اظهار کردند و خود را بدان شهرت دادند.[5] آنچه از اخبار متواتر رسیده است هرگز (اشعری‌ها) سنی نبوده‌اند و اخبار بسیار در شرافت آنها رسیده است.[6]
قرائنی که پیرامون این احتمال می‌توان در لابلای متون پیدا نمود عبارتند از:
سکونت در کوفه شیعی و بهره بردن از تربیت‌های حضرت علی ـ علیه السّلام ـ از امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ پرسید: سالم‌ترین و بهتر‌ین سرزمین کجاست. فرمود سرزمین جبل و از جبل قصبه قم.[7] آنطور که معلوم است از قبیله اشعر کسانی که به کوفه آمدند و متوطن شدند، شیعه یا متمایل به مذهب شیعه بوده‌اند... فرزندان عامر در شیعه قدمی ثابت داشتند و اشعریانی که به قم آمدند از میان ایشان بودند.[8] اسامی قرائی که در سپاه عبدالرحمن بودند ذکر شده است و جزو آن اسامی، نام محمدبن سعدبن مالک است. که بعداً به دست حجاج به قتل رسیده است. اگر مقصود این سعد همان سعدبن مالک اشعری باشد محمد پسر او که مقتول شده برادر احوص و عبدالله است که به قم آمده‌اند و سکونت اختیار کرده‌اند.[9]
حضور در زمره اصحاب ائمه ـ علیهم السّلام ـ
اشعریانی که به قم آمدند به فاصله کمی از آمدن آنان دوازده نفر از فرزندان سعدبن عبدالله در ردیف راویان از امام صادق ـ علیه السّلام ـ و بیش از صد نفر از فرزندان اشعریان دیگر جزو راویان حدیث از دیگر ائمه ـ علیهم السّلام ـ قرار گرفتند و جمعی از بزرگترین رجال شیعه از میان ایشان برخاستند.
تنبیهات و اشارات خاص امامان شیعه پیرامون آنان:
اخبار بسیار در شرافت آنها(اشعریون) رسیده. حدیث «لولا القمیون لضاع الدین» در حق ایشان است، و نیز حدیث امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ که فرمودند: خداوند بلا را از قم دفع می‌کند به وجود زکریا بن آدم چنانچه بلا را از بغداد دور می‌کند به واسطه مرقد مطهر موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ..[10] روات اخبار و مفسرین شیعه از ایشان بود، زکریا بن آدم، احمد بن اسحق و سایر علماء[11]. صحبت بر این است که این خاندان گزیده و ولائی با هر اتفاق و یا واقعه‌ای ـ که بهانه‌ای شده باشد ـ برای نیل به انجامی خوش و با سعادت در قم ساکن و نخستین بنای توحید را در این وادی برافراشتند.[12] و از این رهگذر یک مرکز و پایگاهی بوجود می‌آید که محل نشو و نمای شیعه و گسترش آن به دیگر مناطق می‌شود، پایگاه اهل بیت و مرکز نشر علوم آنان:
«اهل قم همواره مثالی بوده‌اند برای شیعه کامل و تمام عیار و متعصب.»[13]
«این مردم در هر زمان شعارهای مربوط به مذهب شیعه را به پا داشته‌اند، هیچگاه گرد تقیه نگشته و در هیچ شرایطی اقامه شعارهای مزبور را موقوف نداشته‌اند.»[14]
خدمات اشعری‌ها به اسلام و تشیع
از مطالبی که نقل گردید به وضوع روشن می‌گردد که این خاندان یک مجموعه با برکت و مؤثر بوده‌اند. خصوصاً از زمان هجرت به قم. محورهای شاخص در این رابطه که به صورت فهرست بیان می‌گردد عبارت است از:
1. هجرت و سکونت در قم و تأسیس پایگاه شیعه، که بعدها در طی زمان و قرون، این شهر رفته رفته به مرکز اصلی دفاع از حریم شیعه و اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ تبدیل می‌شود.
2. جمع شدن گرداگرد پیشوایان دین و قرار گرفتن در زمره اصحاب خاص و آراسته شدن به گوهرهای دانش وعلم، رسیدن به درجات عالی راویان و محدثان علوم اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ و از رهگذر این خوشه چینی از محضر امامان، بسیاری از فقها و مفسرین و دانشمندان که نامشان زینت بخش کتابها و آثار شیعه می‌باشد از این طایفه می‌باشند.
3. مسئولیت مهم حفظ تشیع و نگهداری جامعه شیعه از انحراف خصوصاً در عصر غیبت.
4. مسئولیت‌های خاص مانند نیابت و وکالت. از ناحیة معصومین ـ علیهم السّلام ـ
و همین ویژگی‌ها و امتیازهای خاص است که بعدها بار دیگر به فرزندی از این سلسله و عشیره از طرف امام همام حضرت عسکری ـ علیه السّلام ـ دستور می‌دهد:
که بنای توحید و تقوایی را در قم تأسیس نما. و چنین می‌شود که مسجدی مبارک و معنوی از سهم مبارک امام ـ علیه السّلام ـ در کنار کریمه اهلبیت حضرت معصومه ـ علیها السّلام ـ بنام «مسجد امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ» بنا می‌شود که از آن روزگار کهن تاکنون عبادتگاه و محل راز و نیاز و تعلیم و تعلم مؤمنان و پیروان اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ گشته است.
شخصیت احمدبن اسحق سعد اشعری قمی[15]
ابوعلی احمدبن اسحاق اشعری قمی، از اصحاب امام محمدتقی و امام علی‌النقی و امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده و در نزد امام عسکری ـ علیه السّلام ـ امتیاز خاصی داشته است. او در قم وکیل آن حضرت بود. و پس از آن از وکلای امام زمان(عج) به شمار می‌رفته و توقیعات حضرت به افتخارش صادر شده است. بعلاوه در عصر خویش پیشوا و بزرگ علماء و فقهاء و محدثین قم بود، طوری که در میان انبوه علمای قم به خصوص دانشمندان اشعری خاندان خود که اکثریت فقهاء و محدثین قم را تشکیل می‌داده‌اند، چهره‌ای درخشان و فردی شاخص و سرشناش بوده است.
او از محدثین بزرگ قم و دارای جلالت قدر و عظمت شأن بوده مکرر از قم به سامره سفر می‌کرده و خدمت امام عسکری ـ علیه السّلام ـ رسیده و امام زمان(عج) را نیز درک نموده، و در حقیقت به فیض ملاقات چهار امام نایل گشته است. رضوان الله علیه.[16]
... او دایماً از جانب اهل قم به خدمت حضرات ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ می‌رفته و مسائل را از آنان فرا می‌گرفته و به قم می‌آورده و اهل قم از او تعلیم می‌گرفتند...[17]
جایگاه علمی و معنوی احمدبن اسحاق
ابو عمرو کشّی[18] در رجال خود از او به عنوان «دانشمندی شایسته» نام می‌برد.[19] شیخ الطایفه محمدبن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی[20] در کتاب (رجال) خود می‌نویسد:
«احمدبن اسحاق بن سعد اشعری قمی، ثقه است.»[21]
و نیز می‌نویسد: احمدبن اسحاق، دارای مقامی بزرگ و از اصحاب خاص امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده و حضرت صاحب الزمان(عج) را دیده است. او پیشوای علمای قم بوده که بارها به خدمت امامان معاصر خود می‌رسید و مسایل دینی را از آنها می‌پرسید.[22]
نجاشی(ره)[23] می‌نویسد:
«احمدبن اسحاق، ابو علی قمی، او در میان علمای قم بارها به حضور ائمه می‌رسید، از امام محمدتقی و امام حسن عسکری ـ علیها السّلام ـ روایت نموده و از اصحاب خاص امام عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده است.»[24]
ابن شهر آشوب مازندرانی[25] می‌نویسد:
احمدبن اسحق بن عبدالله اشعری قمی از خواص ابی محمد ـ امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده، و صاحب الزمان ـ علیه السّلام ـ را دیده است.[26]
محمد اردبیلی حائری(ره)[27] در مورد ایشان می‌نویسد:
احمدبن اسحق از وکلای امام زمان(عج) و سفرای معروف آن حضرت بوده که شیعیان قائل به امامت امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ تردیدی دربارة آن نداشتند.[28]
محدث متتبع حاج شیخ عباس قمی می‌نویسد:
احمدبن اسحق ثقه، رفیع القدر، از اجلاء اهل قم است. و خانواده و خویشان او از اصحاب ائمه ـ علیهم السّلام ـ و از محدثین کبارند، و احمدبن اسحاق از حضرت جواد و حضرت هادی ـ علیهما السّلام ـ بوده و به شرف ملاقات حضرت صاحب الزمان(عج) نایل شده و او شیخ قمیّین و وافد ایشان است، و از سفرای ممدوحین است که توقیع شریف به مدحشان بیرون آمده.[29]
عنایت الله قهپایی[30] می‌نویسد:
«در جلالت قدر احمدبن اسحق قمی، کافی است که امام زمان(عج) او را توثیق کرده است، چنانکه از خبر کشی و غیبت شیخ طوسی، و نامه‌ای که امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ به وی نوشته، و در آن ولادت قائم ـ علیه السّلام ـ را اطلاع داده است تا او هم مانند آن حضرت مسرور گردد، شناخته می‌شود.[31]
و کلام آخر در جلالت قدر احمدبن اسحق قمی، اینکه مرحوم کشی در کتاب رجال خود حدیثی را از ابومحمد رازی نقل می‌کند که گفت:
من و احمد بن ابی عبدالله برقی در عسکر بودیم، دیدیم فرستاده‌ای از ناحیه آن مرد (امام زمان(عج)) آمد به نزد ما و گفت: حضرت می‌فرماید: علیل (علی بن جعفر یمانی) ثقه است، و ایوب بن نوح و ابراهیم بن محمد همدانی و احمد بن حمزه و احمدبن اسحق، همگی موثق هستند.[32]
زمینه‌سازی جهت آمادگی امت شیعه
مرحوم صدوق(ره) در باب ولادت حضرت(عج) می‌نویسد:
ابوالعباس احمدبن عبدالله بن مهران آبی‌ازدی عروضی در (مرو) برای ما حدیث کرداز احمدبن حسن بن اسحق قمی که گفت: چون امام زمان(عج) متولد گردید، نامه‌ای از امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ به خط مبارکش ـ که با همان خط نیز توقیعاتش واصل می‌شد ـ برای جدم احمدابن اسحق رسید، در آن مرقوم بود: مولود ما متولد شد، ولی تو آن را مکتوم و پوشیده دار، زیرا ما نیز جز به نزدیکان و دوستان خود به کسی اظهاری نکرده‌ایم، ما خواستیم آن را به تو اعلام کنیم تا خداوند تو را مسرور گرداند، همان طور که ما هم مسرور شده‌ایم، والسلام.[33]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . تاریخ مذهبی قم، 117، فقیهی، علی اصغر، انتشارات اسماعیلیان.
[2] . رجوع کنید: تاریخ مذهبی قم،46 و انجم فروزان، 26 عباس فیض چاپ قم 1322.
[3] . تاریخ دارالایمان، ص16، از مجموعه منابع تحقیق، قم، مدرسی طباطبایی، چاپ قم، از جمله مفاخر ایشان به منادی غیبی خبر بعثت پیامبر امی را در یمن شنیده از آنجا هجرت کرده با چند نفر از قوم خود به مدینه آمده و مسلمانی گرفتند و در وقت ورود آنها مشهور است کاسه تریدی از غیب آمد که خوردند و ندانستند از کجا آمده است.
[4] . تاریخ مذهبی قم، فقیهی ـ علی اصغر، انتشارات اسماعیلیان.
[5] . تاریخ مذهبی قم، 36، و منابع تحقیق م، مدرسی، قم نامه، مدرسی.
[6] . تاریخ دارالایمان، 23، مجموعه منابع تحقیق قم، مدرسی طباطبایی، چاپ قم.
[7] . تاریخ مذهبی قم، ص14.
[8] . همان.
[9] . همان به نقل از تاریخ خلیفه بن خیاط، ج1، ص372.
[10] . تاریخ دارالایمان، ص23، مجموعه منابع تحقیق قم، مدرسی طباطبایی، چ قم.
[11] . همان.
[12] . چنین روشی از روزگاران دور معمول بوده است که انسانهایی برای نیل به بشارت‌ها خصوصاً بشارتهای غیبی که از طریق وحی و یا انبیاء دریافت می‌داشته‌اند در مناطقی خاص ساکن می‌شدند. سکونت یهودیان و مسیحیان در اطراف مدینه، با این نیت که سابقین در صف یاران و یاوران پیامبر آخرالزمان باشند. همچنین حضور و سبقت کنندگان در کوفه برای ورود امام حسین ع...
[13] . تاریخ مذهبی قم، 226، فقیهی علی اصغر، چ اسماعیلیان.
[14] . در آثار تحقیقی و منابع تألیفی پیرامون قم این بحث مطرح است که اهالی قم از چه زمانی به اسلام گرویدند و آیا قبل از آمدن اشعریون مسلمان بوده‌اند یا خیر، قول محققانه آن است که مدتها قبل، این شرافت نصیب اهل قم بوده است. ولی آنچه بعد از ورود اینان واقع شده است پایگاه توحیدی قم است، که در این باره در صفحات آینده مفصل بیان خواهد شد.
[15] . در تنظیم این بخش علاوه بر مصادر که به تناسب ذکر شده است از گفتار پیرامون احمدبن اسحق. کتاب مفاخر اسلام، ج2، ص10، دوانی علی، انتشارات امیرکبیر، 1366، نهایت استفاده شده است.
[16] . مهدی موعود، 209، دوانی علی، چ علمیه.
[17] . مجموعه منابع تحقیق قم، تذکره مشایخ قم، ص20، مدرسی طباطبایی، چ قم.
[18] . ابوعمرو کشی از دانشمندان رجالی نیمه اول قرن چهارم هجری.
[19] . رجال کشی، ص466.
[20] . شیخ الطائفه محمدبن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی، متوفی به سال 460 هـ.
[21] . رجال، شیخ طوسی، ص427.
[22] . فهرست، ص26، شیخ طوسی، محمدبن حسن، چ نجف.
[23] . ابوالعباس احمدبن عباس نجاشی، دانشمند رجالی شیعی متوفی 450 هـ .
[24] . رجال، 91، نجاشی، انتشارات جامعه مدرسین.
[25] . محمدبن علی ابن شهرآشوب مازندرانی، دانشمند و محدث بزرگ شیعی متوفی به سال 588 هـ .
[26] . معالم العلماء، ص14، چاپ نجف.
[27] . محمدبن علی اردبیلی غروی حایری متوفی به سال 1101 هـ .
[28] . جامع الرواة، ج1، ص41، انتشارات کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی.
[29] . منتهی الامال، ج2، ص737، محدث قمی حاج شیخ عباس، انتشارات هجرت.
[30] . قهپایی عنایت الله، دانشمند رجالی شیعی.
[31] . قاموس الرجال، ج1، صص262ـ266، شوشتری محمدتقی، انتشارات جامعه مدرسین.
[32] . رجال کشّی، ص467.
[33] . اکمال الدین و اتمام النعمة، 433، صدوق چاپ مکتبة الصدوق.
در اینکه اشعریان چه انگیزه‌ای از مهاجرت و جلای وطن، سکونت و اقامت همیشگی در قم داشته‌اند، و چرا این وادی را برگزیدند، مسائلی نقل شده است[2] که قابل دقت است ولی آنچه که از قرائن و شواهد بدست می‌آید این است که اینان یافته‌هایی خاص و یا اشارات و تنبیهاتی از اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ دریافت داشته‌اند:
اعراب اشعری از قبایل یمن بودند از آنجا هجرت نموده به خدمت حضرت ختمی مآب استسعاد جسته به شرف اسلام رسیدند و احادیث و اخبار در مفاخرشان بسیار است.[3] اشعریون از عرب‌های قحطانی (که در اصل مقیم یمن بوده‌اند) می‌باشند و اصولاً یمنی‌ها با محبت علی ـ علیه السّلام ـ و اولاد او مأنوس می‌باشند.[4] آل اشعر مخصوص شدند به اعتقاد به مذهب شیعت بخلاف دیگر مردمان و این مذهب را اظهار کردند و خود را بدان شهرت دادند.[5] آنچه از اخبار متواتر رسیده است هرگز (اشعری‌ها) سنی نبوده‌اند و اخبار بسیار در شرافت آنها رسیده است.[6]
قرائنی که پیرامون این احتمال می‌توان در لابلای متون پیدا نمود عبارتند از:
سکونت در کوفه شیعی و بهره بردن از تربیت‌های حضرت علی ـ علیه السّلام ـ از امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ پرسید: سالم‌ترین و بهتر‌ین سرزمین کجاست. فرمود سرزمین جبل و از جبل قصبه قم.[7] آنطور که معلوم است از قبیله اشعر کسانی که به کوفه آمدند و متوطن شدند، شیعه یا متمایل به مذهب شیعه بوده‌اند... فرزندان عامر در شیعه قدمی ثابت داشتند و اشعریانی که به قم آمدند از میان ایشان بودند.[8] اسامی قرائی که در سپاه عبدالرحمن بودند ذکر شده است و جزو آن اسامی، نام محمدبن سعدبن مالک است. که بعداً به دست حجاج به قتل رسیده است. اگر مقصود این سعد همان سعدبن مالک اشعری باشد محمد پسر او که مقتول شده برادر احوص و عبدالله است که به قم آمده‌اند و سکونت اختیار کرده‌اند.[9]
حضور در زمره اصحاب ائمه ـ علیهم السّلام ـ
اشعریانی که به قم آمدند به فاصله کمی از آمدن آنان دوازده نفر از فرزندان سعدبن عبدالله در ردیف راویان از امام صادق ـ علیه السّلام ـ و بیش از صد نفر از فرزندان اشعریان دیگر جزو راویان حدیث از دیگر ائمه ـ علیهم السّلام ـ قرار گرفتند و جمعی از بزرگترین رجال شیعه از میان ایشان برخاستند.
تنبیهات و اشارات خاص امامان شیعه پیرامون آنان:
اخبار بسیار در شرافت آنها(اشعریون) رسیده. حدیث «لولا القمیون لضاع الدین» در حق ایشان است، و نیز حدیث امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ که فرمودند: خداوند بلا را از قم دفع می‌کند به وجود زکریا بن آدم چنانچه بلا را از بغداد دور می‌کند به واسطه مرقد مطهر موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ..[10] روات اخبار و مفسرین شیعه از ایشان بود، زکریا بن آدم، احمد بن اسحق و سایر علماء[11]. صحبت بر این است که این خاندان گزیده و ولائی با هر اتفاق و یا واقعه‌ای ـ که بهانه‌ای شده باشد ـ برای نیل به انجامی خوش و با سعادت در قم ساکن و نخستین بنای توحید را در این وادی برافراشتند.[12] و از این رهگذر یک مرکز و پایگاهی بوجود می‌آید که محل نشو و نمای شیعه و گسترش آن به دیگر مناطق می‌شود، پایگاه اهل بیت و مرکز نشر علوم آنان:
«اهل قم همواره مثالی بوده‌اند برای شیعه کامل و تمام عیار و متعصب.»[13]
«این مردم در هر زمان شعارهای مربوط به مذهب شیعه را به پا داشته‌اند، هیچگاه گرد تقیه نگشته و در هیچ شرایطی اقامه شعارهای مزبور را موقوف نداشته‌اند.»[14]
خدمات اشعری‌ها به اسلام و تشیع
از مطالبی که نقل گردید به وضوع روشن می‌گردد که این خاندان یک مجموعه با برکت و مؤثر بوده‌اند. خصوصاً از زمان هجرت به قم. محورهای شاخص در این رابطه که به صورت فهرست بیان می‌گردد عبارت است از:
1. هجرت و سکونت در قم و تأسیس پایگاه شیعه، که بعدها در طی زمان و قرون، این شهر رفته رفته به مرکز اصلی دفاع از حریم شیعه و اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ تبدیل می‌شود.
2. جمع شدن گرداگرد پیشوایان دین و قرار گرفتن در زمره اصحاب خاص و آراسته شدن به گوهرهای دانش وعلم، رسیدن به درجات عالی راویان و محدثان علوم اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ و از رهگذر این خوشه چینی از محضر امامان، بسیاری از فقها و مفسرین و دانشمندان که نامشان زینت بخش کتابها و آثار شیعه می‌باشد از این طایفه می‌باشند.
3. مسئولیت مهم حفظ تشیع و نگهداری جامعه شیعه از انحراف خصوصاً در عصر غیبت.
4. مسئولیت‌های خاص مانند نیابت و وکالت. از ناحیة معصومین ـ علیهم السّلام ـ
و همین ویژگی‌ها و امتیازهای خاص است که بعدها بار دیگر به فرزندی از این سلسله و عشیره از طرف امام همام حضرت عسکری ـ علیه السّلام ـ دستور می‌دهد:
که بنای توحید و تقوایی را در قم تأسیس نما. و چنین می‌شود که مسجدی مبارک و معنوی از سهم مبارک امام ـ علیه السّلام ـ در کنار کریمه اهلبیت حضرت معصومه ـ علیها السّلام ـ بنام «مسجد امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ» بنا می‌شود که از آن روزگار کهن تاکنون عبادتگاه و محل راز و نیاز و تعلیم و تعلم مؤمنان و پیروان اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ گشته است.
شخصیت احمدبن اسحق سعد اشعری قمی[15]
ابوعلی احمدبن اسحاق اشعری قمی، از اصحاب امام محمدتقی و امام علی‌النقی و امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده و در نزد امام عسکری ـ علیه السّلام ـ امتیاز خاصی داشته است. او در قم وکیل آن حضرت بود. و پس از آن از وکلای امام زمان(عج) به شمار می‌رفته و توقیعات حضرت به افتخارش صادر شده است. بعلاوه در عصر خویش پیشوا و بزرگ علماء و فقهاء و محدثین قم بود، طوری که در میان انبوه علمای قم به خصوص دانشمندان اشعری خاندان خود که اکثریت فقهاء و محدثین قم را تشکیل می‌داده‌اند، چهره‌ای درخشان و فردی شاخص و سرشناش بوده است.
او از محدثین بزرگ قم و دارای جلالت قدر و عظمت شأن بوده مکرر از قم به سامره سفر می‌کرده و خدمت امام عسکری ـ علیه السّلام ـ رسیده و امام زمان(عج) را نیز درک نموده، و در حقیقت به فیض ملاقات چهار امام نایل گشته است. رضوان الله علیه.[16]
... او دایماً از جانب اهل قم به خدمت حضرات ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ می‌رفته و مسائل را از آنان فرا می‌گرفته و به قم می‌آورده و اهل قم از او تعلیم می‌گرفتند...[17]
جایگاه علمی و معنوی احمدبن اسحاق
ابو عمرو کشّی[18] در رجال خود از او به عنوان «دانشمندی شایسته» نام می‌برد.[19] شیخ الطایفه محمدبن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی[20] در کتاب (رجال) خود می‌نویسد:
«احمدبن اسحاق بن سعد اشعری قمی، ثقه است.»[21]
و نیز می‌نویسد: احمدبن اسحاق، دارای مقامی بزرگ و از اصحاب خاص امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده و حضرت صاحب الزمان(عج) را دیده است. او پیشوای علمای قم بوده که بارها به خدمت امامان معاصر خود می‌رسید و مسایل دینی را از آنها می‌پرسید.[22]
نجاشی(ره)[23] می‌نویسد:
«احمدبن اسحاق، ابو علی قمی، او در میان علمای قم بارها به حضور ائمه می‌رسید، از امام محمدتقی و امام حسن عسکری ـ علیها السّلام ـ روایت نموده و از اصحاب خاص امام عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده است.»[24]
ابن شهر آشوب مازندرانی[25] می‌نویسد:
احمدبن اسحق بن عبدالله اشعری قمی از خواص ابی محمد ـ امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ بوده، و صاحب الزمان ـ علیه السّلام ـ را دیده است.[26]
محمد اردبیلی حائری(ره)[27] در مورد ایشان می‌نویسد:
احمدبن اسحق از وکلای امام زمان(عج) و سفرای معروف آن حضرت بوده که شیعیان قائل به امامت امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ تردیدی دربارة آن نداشتند.[28]
محدث متتبع حاج شیخ عباس قمی می‌نویسد:
احمدبن اسحق ثقه، رفیع القدر، از اجلاء اهل قم است. و خانواده و خویشان او از اصحاب ائمه ـ علیهم السّلام ـ و از محدثین کبارند، و احمدبن اسحاق از حضرت جواد و حضرت هادی ـ علیهما السّلام ـ بوده و به شرف ملاقات حضرت صاحب الزمان(عج) نایل شده و او شیخ قمیّین و وافد ایشان است، و از سفرای ممدوحین است که توقیع شریف به مدحشان بیرون آمده.[29]
عنایت الله قهپایی[30] می‌نویسد:
«در جلالت قدر احمدبن اسحق قمی، کافی است که امام زمان(عج) او را توثیق کرده است، چنانکه از خبر کشی و غیبت شیخ طوسی، و نامه‌ای که امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ به وی نوشته، و در آن ولادت قائم ـ علیه السّلام ـ را اطلاع داده است تا او هم مانند آن حضرت مسرور گردد، شناخته می‌شود.[31]
و کلام آخر در جلالت قدر احمدبن اسحق قمی، اینکه مرحوم کشی در کتاب رجال خود حدیثی را از ابومحمد رازی نقل می‌کند که گفت:
من و احمد بن ابی عبدالله برقی در عسکر بودیم، دیدیم فرستاده‌ای از ناحیه آن مرد (امام زمان(عج)) آمد به نزد ما و گفت: حضرت می‌فرماید: علیل (علی بن جعفر یمانی) ثقه است، و ایوب بن نوح و ابراهیم بن محمد همدانی و احمد بن حمزه و احمدبن اسحق، همگی موثق هستند.[32]
زمینه‌سازی جهت آمادگی امت شیعه
مرحوم صدوق(ره) در باب ولادت حضرت(عج) می‌نویسد:
ابوالعباس احمدبن عبدالله بن مهران آبی‌ازدی عروضی در (مرو) برای ما حدیث کرداز احمدبن حسن بن اسحق قمی که گفت: چون امام زمان(عج) متولد گردید، نامه‌ای از امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ به خط مبارکش ـ که با همان خط نیز توقیعاتش واصل می‌شد ـ برای جدم احمدابن اسحق رسید، در آن مرقوم بود: مولود ما متولد شد، ولی تو آن را مکتوم و پوشیده دار، زیرا ما نیز جز به نزدیکان و دوستان خود به کسی اظهاری نکرده‌ایم، ما خواستیم آن را به تو اعلام کنیم تا خداوند تو را مسرور گرداند، همان طور که ما هم مسرور شده‌ایم، والسلام.[33]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . تاریخ مذهبی قم، 117، فقیهی، علی اصغر، انتشارات اسماعیلیان.
[2] . رجوع کنید: تاریخ مذهبی قم،46 و انجم فروزان، 26 عباس فیض چاپ قم 1322.
[3] . تاریخ دارالایمان، ص16، از مجموعه منابع تحقیق، قم، مدرسی طباطبایی، چاپ قم، از جمله مفاخر ایشان به منادی غیبی خبر بعثت پیامبر امی را در یمن شنیده از آنجا هجرت کرده با چند نفر از قوم خود به مدینه آمده و مسلمانی گرفتند و در وقت ورود آنها مشهور است کاسه تریدی از غیب آمد که خوردند و ندانستند از کجا آمده است.
[4] . تاریخ مذهبی قم، فقیهی ـ علی اصغر، انتشارات اسماعیلیان.
[5] . تاریخ مذهبی قم، 36، و منابع تحقیق م، مدرسی، قم نامه، مدرسی.
[6] . تاریخ دارالایمان، 23، مجموعه منابع تحقیق قم، مدرسی طباطبایی، چاپ قم.
[7] . تاریخ مذهبی قم، ص14.
[8] . همان.
[9] . همان به نقل از تاریخ خلیفه بن خیاط، ج1، ص372.
[10] . تاریخ دارالایمان، ص23، مجموعه منابع تحقیق قم، مدرسی طباطبایی، چ قم.
[11] . همان.
[12] . چنین روشی از روزگاران دور معمول بوده است که انسانهایی برای نیل به بشارت‌ها خصوصاً بشارتهای غیبی که از طریق وحی و یا انبیاء دریافت می‌داشته‌اند در مناطقی خاص ساکن می‌شدند. سکونت یهودیان و مسیحیان در اطراف مدینه، با این نیت که سابقین در صف یاران و یاوران پیامبر آخرالزمان باشند. همچنین حضور و سبقت کنندگان در کوفه برای ورود امام حسین ع...
[13] . تاریخ مذهبی قم، 226، فقیهی علی اصغر، چ اسماعیلیان.
[14] . در آثار تحقیقی و منابع تألیفی پیرامون قم این بحث مطرح است که اهالی قم از چه زمانی به اسلام گرویدند و آیا قبل از آمدن اشعریون مسلمان بوده‌اند یا خیر، قول محققانه آن است که مدتها قبل، این شرافت نصیب اهل قم بوده است. ولی آنچه بعد از ورود اینان واقع شده است پایگاه توحیدی قم است، که در این باره در صفحات آینده مفصل بیان خواهد شد.
[15] . در تنظیم این بخش علاوه بر مصادر که به تناسب ذکر شده است از گفتار پیرامون احمدبن اسحق. کتاب مفاخر اسلام، ج2، ص10، دوانی علی، انتشارات امیرکبیر، 1366، نهایت استفاده شده است.
[16] . مهدی موعود، 209، دوانی علی، چ علمیه.
[17] . مجموعه منابع تحقیق قم، تذکره مشایخ قم، ص20، مدرسی طباطبایی، چ قم.
[18] . ابوعمرو کشی از دانشمندان رجالی نیمه اول قرن چهارم هجری.
[19] . رجال کشی، ص466.
[20] . شیخ الطائفه محمدبن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی، متوفی به سال 460 هـ.
[21] . رجال، شیخ طوسی، ص427.
[22] . فهرست، ص26، شیخ طوسی، محمدبن حسن، چ نجف.
[23] . ابوالعباس احمدبن عباس نجاشی، دانشمند رجالی شیعی متوفی 450 هـ .
[24] . رجال، 91، نجاشی، انتشارات جامعه مدرسین.
[25] . محمدبن علی ابن شهرآشوب مازندرانی، دانشمند و محدث بزرگ شیعی متوفی به سال 588 هـ .
[26] . معالم العلماء، ص14، چاپ نجف.
[27] . محمدبن علی اردبیلی غروی حایری متوفی به سال 1101 هـ .
[28] . جامع الرواة، ج1، ص41، انتشارات کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی.
[29] . منتهی الامال، ج2، ص737، محدث قمی حاج شیخ عباس، انتشارات هجرت.
[30] . قهپایی عنایت الله، دانشمند رجالی شیعی.
[31] . قاموس الرجال، ج1، صص262ـ266، شوشتری محمدتقی، انتشارات جامعه مدرسین.
[32] . رجال کشّی، ص467.
[33] . اکمال الدین و اتمام النعمة، 433، صدوق چاپ مکتبة الصدوق.
درباره وبلاگ
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 657392
تعداد نوشته ها : 253
تعداد نظرات : 11
پخش زنده